Leesverslag klas 5: De donkere kamer van damokles

Wat waren onze verwachtingen? In welke mate zijn deze uitgekomen?
Onze verwachting van het boek was dat het een spannend boek zou zijn. Toch konden we uit de titel niet veel opmaken, dus vroegen we aan Meneer Kroon waar het boek over ging. Meneer Kroon had verteld dat er een twist zou komen in het verhaal waardoor alles anders bleek te zijn dan dat het leek. Daardoor en omdat het boek inderdaad spannend was, waren we benieuwd wat er ging gebeuren en bleven we verder lezen. Het nadeel was wel dat we nu niet meer verrast waren door de verandering in het verhaal.

Titelverklaring
De donkere kamer verwijst naar het kamertje waar Henri Osewoudt de foto’s ontwikkelt. De foto’s spelen een belangrijke rol in het verhaal, omdat dit een van de belangrijkste manieren van verzet is door Osewoudt. Ook verwijst de titel naar de uitdrukking ‘Het zwaard van Damokles’, wat betekent dat er een continu dreigend gevaar is, wat je niet kan tegenhouden. Damocles was een hoveling die van zijn baas een dag koning mocht. Hij kreeg echter een zwaard boven zijn hoofd te hangen. Dit zwaard hing aan een paardenhaar, en het kon elk moment vallen. De dreiging was voor Osewoudt niet een zwaard, maar de foto’s die hij in de donkere kamer ontwikkelde.

Personages
De belangrijkste personages zijn Henri Osewoudt, Dorbeck, Ria en Marianne.

Henri Osewoudt:
Osewoudt is een lelijke, kleine en onzekere man. Omdat hij zo klein is mocht hij niet het leger in. Voor hem is Dorbeck een geweldige man, en hij ziet Dorbeck als zijn voorbeeld. Hij noemt zichzelf het mislukte exemplaar van Dorbeck.

Dorbeck: Erg mysterieus, lijkt sprekend op Osewoudt maar dan met mannelijkere trekken. Hij regelt alles tot in de puntjes en domineert Osewoudt.

Ria: Ze is de volle nicht van Osewoudt, en erg lelijk. Osewoudt en Ria zijn getrouwd. Ook heeft ze later een affaire met haar buurman, een NSB’er. Ze is heel egoïstisch.

Marianne: Ze is erg lief tegen Osewoudt, ze krijgen een relatie. Ze is een jodin, de rest van haar familie is afgevoerd door de Duitsers.

Setting:
Het verhaal speelt zich in Nederland af, in de plaatsen Haarlem, Lunteren, Amsterdam, Wageningen, Leiden, Voorschoten, Scheveningen en Den-Haag. Ook is Osewoudt kort in Engeland.

Perspectief

In de donkere kamer van Damokles wordt de personale vertelinstantie gebruikt. De lezer ziet alles door de ogen van Osewoudt. Ook zijn alleen Osewoudts gedachten bekend. Door dit perspectief wordt het boek extra spannend en zet de lezer na afloop van het verhaal vraagtekens achter wat hij gelezen heeft. Het is niet bekend of alles wat Osewoudt verteld heeft ook echt waar is.

Open plekken

De belangrijkste open plek in dit boek is het slot. Het is aan het eind van het boek onduidelijk voor de lezer of Osewoudt geestelijk gezond is en of alles wat hij heeft beschreven wel echt gebeurd is.

Een andere open plek is het moment dat Elly wordt opgepakt. Het is voor de lezer onduidelijk wat er met haar gebeurt.

Tijd

Het verhaal loopt van ongeveer 1932 tot 27 december 1945. Het staat in een chronologische volgorde en er is sprake van tijdsverdichting. Sommige gebeurtenissen beslaan relatief veel bladzijden, andere minder. Het ondervragen van Osewoudt bijvoorbeeld wordt uitvoerig beschreven.

Thema

Het thema van dit boek is: verzet in de oorlog. Het verhaal speelt zich af in de oorlog en gaat over de daden die zijn gepleegd in het verzet.

Motieven

In dit boek zijn enkele motieven te onderscheiden.

-        Op zoek naar je eigen identiteit. Osewoudt is erg onzeker over zijn eigen identiteit. In Dorbeck ziet hij zijn grote voorbeeld.  Hij heeft er alles voor over om op hem te lijken.

-        Machteloosheid.  Osewoudt is niet in staat zich vrij te spreken zonder de hulp van Dorbeck. Alleen deze is onvindbaar, dus staat Osewoudt machteloos.

-        Foto’s en de Leica van Osewoudt. Als Osewoudt vast zit, is zijn enige hoop zijn Leica, waarop een foto van Dorbeck zou staan. Met de foto zou Osewoudt kunnen aantonen dat Dorbeck bestaat. Ook zijn de foto’s een motief, omdat ze het begin illustreren van het verzet van Osewoudt.

Oordeelvorming

Emotief argument

Wij vonden het niet echt een bijzonder boek, daar waren we het erg goed over eens. We lazen het gewoon en er was niet echt sprake van gevoelens die werden opgeroepen door het verhaal. Het was gewoon niet echt leuk, het werd later in het boek een beetje spannend maar verder zat er niet echt goede spanning in naar onze mening. Het was ook een beetje aan de dikke kant wat ook niet altijd positieve gevolgen heeft voor het plezier in het lezen van het boek. Misschien ligt dit ook een beetje aan het feit dat wij niet echt leesliefhebbers of boekenwormen zijn. Het was een goed boek, maar meer niet. Het was ook een beetje aan de dikke kant wat ook niet altijd positieve gevolgen heeft voor het plezier in het lezen van het boek.

Structureel argument

Naar onze mening zat er geen duidelijke structuur in het verhaal. Het begint met een stuk over Osewoudt en zijn leven voor de oorlog. Vervolgens gaat de rest van het boek eigenlijk over zijn leven tijdens de oorlog. Wij hadden niet het idee dat er echt sprake was van opbouw. Het boek werd niet veel spannender en er zaten niet echt onverwachte wendingen in het boek. Dit hadden wij wel iets meer verwacht.

Realistisch argument

We waren het er allemaal over eens dat het boek erg realistisch is. Het gaat over een man die leeft tijdens de Tweede Wereldoorlog. Hij zit in het verzet. De dingen die hij meemaakt zouden zo waar gebeurd kunnen zijn. Het feit dat er een ander personage is dat qua uiterlijk bijna identiek is aan de hoofdpersoon is misschien iets minder realistisch, maar het is wel interessant. Dorbeck is een belangrijk personage in het boek, maar je komt amper iets over hem te weten. Wij waren allemaal nieuwsgierig naar wie deze man precies was en wat zijn rol in het verdere verhaal zou zijn. Het boek is dus erg realistisch, wat wij interessant vonden.

Persoonlijk deel:

1.     Naar mijn idee verliep de discussie goed. Onze ideeën over het boek kwamen erg goed overeen, waardoor er weinig meningsverschillen waren. Bij onze eerste bespreking had nog niet iedereen het boek uit, waardoor we sommige dingen later hebben moeten bespreken, maar dat was verder geen probleem. Wat goed ging, was dat iedereen goed naar elkaar luisterde.

2.     Ik vond deze manier van werken best fijn. Je wordt op deze manier meer gepusht om op tijd het boek te lezen. Misschien als onze meningen meer hadden verschild, dat ik daar ook van had kunnen leren. Je ziet dan de visie van een ander. Dat kan erg leerzaam zijn. Ook leer je natuurlijk samenwerken.

3.     Ons boek heeft leesniveau vier. Dit was voor mij geen probleem. Ik heb geen moment het gevoel gehad dat ik iets niet begreep. Het taalgebruik was niet moeilijk, terwijl het boek toch al ruim vijftig jaar geleden geschreven is.

4.     Ik wil graag minstens één niveau hoger gaan lezen. De ontdekking van de hemel van Harry Mulisch wil ik graag eens lezen. Dit boek is alleen erg dik en schijnt ook vrij lastig te zijn, maar ik denk dat ik het altijd kan proberen. Ik heb eerder een boek van Mulisch gelezen, namelijk Siegfried, en dat vond ik een erg indrukwekkend boek.